Hans Adema
Motto: De drie moeilijkste dingen om uit te spreken: ‘Ik houd van je’, ‘het spijt me’ en ‘Worcestershiresaus’!
Ik weet niet waar ik het grapje vandaan heb, maar ik heb het van het begin af aan fantastisch gevonden. De sausnaam is de ergste tongbreker die er bestaat. Ik kwam erop toen ik iemand moest uitleggen dat uiterste houdbaarheidsdata vaak onzin zijn. Worcestershiresaus is bijna houdbaar tot Sint Juttemis. Ook zo een mooie term waar niemand van weet waar die vandaan komt en wanneer Sint Juttemis valt. En je mag gewoon Woostersaus zeggen, doen ze in Engeland ook! Een hulp in de huishouding kwam een keer op het (terechte) idee mijn koelkast op te ruimen, waarbij ze alleen naar de datum keek op de producten. Ik heb meer dan de helft van de flesjes en potjes weer uit de vuilniszak (die ik gelukkig net vervangen had) tevoorschijn getoverd. Waaronder de Worcestershiresaus.
Op levensmiddelen staan vaak de raarste, niet ter zake doende mededelingen. Zoals uiterste houdbaarheidsdata en allergiewaarschuwingen. Ik laat er een aantal de revue passeren. Ik kwam op het idee toen mijn oog viel op een waarschuwing op het busje Zwitserse strooikaas in de bestellijst van Albert Heijn online. Allergie: bevat koemelk. Dat was een hele shock voor me. Kaas die koemelk bevatte. Dat verwacht je toch niet. Zie mijn vorige kaascolumn, melk in kaas is zóóó 2023! Hetzelfde met mosterdkaas maar nu op het pakje mosterdkaasblokjes, ook van Appie. Allergiewaarschuwing: bevat kaas en mosterd. Heerlijk! Lang geleden dat ik een borrelhapje had met mosterdkaas. Ik had toen nog geen last van allergieën. Al had ik ze wel dan zou ik ze zo negeren, gewoon lekker mosterdkaas eten! Ik heb in twee dagen als hulp voor het schrijven van dit verhaal een zakje stukjes mosterdkaas leeggegeten naast de computer. Ook al weet ik dat dat niet mag in verband met duurzaam leven.
Ik ben allergisch voor heel veel zaken. Klassieke hooikoorts om te beginnen. Ik kreeg het op een gegeven moment, toen ik pas hier in mijn huisje woonde, 40 jaar geleden heel erg benauwd. Ik heb het al eerder gemeld in een eerdere column. Naar mijn huisarts, ik dacht dat ik een hartaanval had. Mijn huisarts schoot in de lach en zei, houd maar op, ik hoor het al, je bent ergens allergisch voor. Waarvoor gaan we nu testen. Er kwamen naast pollen, die de acute aanval die ik had veroorzaakten, huisstofmijt en katten uit de test. “De katten de deur uit”, zei mijn huisarts streng. “Over mijn lijk”, antwoordde ik. “Dan zit je voor de rest van je leven aan medicijnen vast”, zei mijn huisarts. Maar ik ben eraan gewend geraakt.
De pollenallergie wordt ieder jaar wel erger, beter gezegd, begint ieder jaar vroeger en eindigt later in dit huidige klimaat. Zoals nu al in januari. De berken, elzen en hazelaars bloeien volop.
Als je ziet wat ik nu aan wc-papier heb gehamsterd, denk je dat ik me voorbereid op Poetin. Nee, al dat wc-papier is nodig om mijn neus in te snuiten. Zodra de hooikoorts is uitgebarsten, verbruik ik een rol wc-papier per drie dagen. Ik moet ook ik weet niet hoe vaak uitleggen: “Nee, let niet op mijn gesnif en genies. Dat is hooikoorts”.
Bij controle bij mijn cardioloog in september twee jaar geleden schoot de cardioloog in de lach en vertelde dat hij ook hooikoorts heeft en ook vaak moet uitleggen dat je hooikoorts niet moet verwarren met covid! Overigens was de controle bij de cardioloog niet omdat ik klachten had; Ik heb eens in het halve jaar een oude mannetjes controle! Binnenkort weer. De cardioloog had voor het consult een half uur uitgetrokken. Die hebben we vervolgens gevuld met een discussie wat het lekkerste trappistenbier was. Doet me denken aan mijn buurman de dermatoloog in Den Haag die bruine vingers van het roken had.
Terug naar de goede raad en adviezen, waar ik mee begonnen ben. Een van de leukste is die voor zout. Pak uw pak zout er maar bij en zoek de uiterste houdbaarheidsdatum. Mijn collega Frank op Naturalis heeft zijn potje zout ooit weggegooid toen hij las dat het zout twee jaar over de datum was. Maar zout is een mineraal dat miljoenen jaren in de grond gezeten heeft. Daar kunnen die twee jaar in een potje ook nog wel bij, Maar de producent zal die door de EU voorgeschreven waarschuwing zeker niet tegenspreken. Het is veel lucratiever om een potje mooi roze gekleurd en peperduur Himalaya zout opnieuw te laten kopen in plaats van te controleren of het oude potje nog wel bruikbaar was!!! Lucratiever voor de handelaar dus, niet voor de client. Maar dat geldt voor heel veel producten. Die uiterste houdbaarheidsdatum is voor een groot deel een farce, maar de producenten vinden het wel best. Ze bevorderen een snellere omzet.
Vooral Indische producten zijn veel langer houdbaar dan de datum die erop staat. Ik keek een keer mijn koelkast goed na en vond een potje sambal dat maar liefst 10 jaar over tijd was. Van het verboden ‘C’-woord, zoals dat merk heet bij de mij bekende mede liefhebbers van Indisch en Indonesisch koken. Voor degene die me niet begrijpt: Het verboden ‘C’-woord is Conimex. Ik maak mijn sambal graag zelf, Sambal serdadoe uit het kookboek van Bep Vuyk.
Een gekookte sambal, aangevuld met trassi, die staat niet in het recept. Trassi ruikt zo heerlijk! Stinkt zullen de meeste mensen zeggen! Maar mijn sambal kon ik na twee weken weggooien, toen was die beschimmeld. Ik gebruikte geen conserveermiddelen namelijk. Ik zei dat eens tegen mijn Surinaamse collega Duncan Reeder op Naturalis en die gaf me de tip om er een theelepel Conimex sambal (gewone oelek) bij te doen. Daar zit genoeg conserveringsmiddel in om het beschimmelen tegen te gaan. En het klopte! Maar ja, Duncan is dan ook zo’n enthousiaste hobbykok als ik ooit was. Maar het potje Conimex sambal dat 10 jaar (!) over tijd was, was nog prima te gebruiken. Ik heb het toch maar weggegooid. De smaak was wel achteruit gegaan.
Ketjap en Worcestershiresaus zijn ook veel langer houdbaar dan de datum die de fles aangeeft. Hetzelfde geldt voor mosterd en mayo, die bederven ook niet. Maar ook die kan je wel weggooien na de uiterste houdbaarheidsdatum, de smaak gaat ook snel heel erg achteruit! Bedorven zijn ze echter zeker niet. Worcestershiresaus gaat ook in mijn sambal, pindasaus en in mijn whiskysaus voor de garnalen. Een paar druppeltjes, maar het is onmisbaar. Vooral uitkijken met de hoeveelheid, te veel overheerst en is dus niet lekker!
Hier de twee soorten die ik in huis heb en van de vuilniszak gered heb: Lea & Perrins en Sarsons. Ik heb ze kritisch geproefd, ze smaken nagenoeg hetzelfde en de smaak is ongeschikt om zo te proeven, ze moeten als smaakmaker in een gerecht. Zoals ik boven heb vermeld. Whiskysaus, pindasaus en sambal.