By Hans Adema
Een van de hoogtepunten in het jaar in mijn jeugd was Pakjesavond. Zowel in het gezin thuis, als überhaupt in heel Nederland. Je keek er weken naar uit, het was een algeheel familiegebeuren. Heel veel voorbereidingen. Het was ook de enige avond in het jaar dat het hele gezin bij elkaar was. Op andere dagen, zoals Kerst en Oud- en Nieuw hadden veel van mijn broers en zussen bezigheden elders.
Het vieren van Sinterklaas begon een beetje op mijn verjaardag, 21 november. Ik deelde in de klas mini taaipopjes uit. Minder ongezond dan alle zoetigheid en heel lekker! Daarna kwam er thuis het ‘lootjes trekken’. Voor wie je een lootje trok moest je een surprise maken, een handgemaakt cadeau met iets dat betrekking op de ontvanger had. Het mocht een beetje sarcastisch zijn, maar in ieder gevel niet gemeen! Mijn moeder regelde dat lootjes trekken, die keek de briefjes in. Je kon natuurlijk niet jezelf krijgen, maar ook niet dezelfde persoon als vorig jaar. Voor zover ik me kan herinneren is dat altijd goed gegaan.
Dan begon het je opsluiten in je kamer, er mocht niemand komen als je met de surprise bezig was. Ook moest je voor degene van de surprise (en voor wie je maar wou) een ‘gedicht’ schrijven. Om te voorkomen dat je handschrift herkenbaar was, deed je dat op een typemachine die mijn vader meebracht van kantoor, een Remington of een Olivetti, in ieder geval loodzwaar. De aanslag was ook loodzwaar. Ik leerde mezelf daar typen op, met twee vingers wilswaar, maar toch. Het gevolg is dat ik nu per jaar gemiddeld één toetsenbord aan gort ram!
Er was een aantal vaste cadeaus. Je kon kiezen uit een grote speculaaspop of een grote taaipop en de kleur van je suikerbeest. Dat meestal gebroken uit het cadeaupapier kwam! Verder een chocoladeletter, melk of puur. Ik was altijd blij met mijn melk-‘H’. Die was lekker groot. Je mocht je letter niet direct opeten. Die werd later bij de koffie opgedeeld. Heb ik altijd heel goed van mijn ouders gevonden. Als ik op 6 december bij mijn buurvriendje Jopie kwam zat ie op zijn kamer met een mond smerig van de chocola van zijn chocoladeletter. Van delen had hij nog nooit gehoord! Mijn zusje in Amerika meldt me net dat de letters inderdaad verschilden in grootte, dat wist ik niet. En dat één van mijn broers meestal zijn letter al op had, dus van delen kwam bij hem niet veel!
Ook een ceremonie op zich, althans voor mijn jongste zusje Frederike en mij was het maken van een verlanglijstje. In mijn mooiste handschrift (voor zover dat mogelijk was voor mij), versierd met tekeningetjes! Mijn moeder had het saaiste lijstje. ‘Een Maja-zeepje’ en ‘Verder vind ik alles leuk dat ik krijg’. Ik heb wat Maja-zeepjes gekocht van mijn zakgeld in de loop der jaren! Ik denk dat het grootste cadeau voor mijn moeder was dat ze alles in goede banen wist te leiden.
Iedereen vierde pakjesavond trouwens op 5 december. Ongeveer in die tijd kwam het in de mode om het te verschuiven naar het weekend, maar dat is natuurlijk niet echt! Na het eten moest ik helpen met het maken van hapjes voor bij de borrel, toastjes hardgekookt ei met mayo. Een grote postzak klaarzetten voor de pakjes, die had mijn vader ook meegenomen van kantoor als ik het me goed herinner. En wachten tot iedereen aanwezig was. Een keer was dat heel spannend. Het was laatst nog in het nieuws. Het mistte op 5 december 1962. Zo dicht dat het zicht nog geen meter was. Wat was iedereen opgelucht toen we mijn vaders auto voor de deur hoorden stoppen. De dichtste mist ooit in Nederland, nog steeds! Was onlangs in het nieuws in een programma over weerrecords!
Ook moest iedereen voor iedereen een cadeautje kopen, aan een maximumprijs geboden. Ik weet nog goed dat mijn Amerikaanse zusje en ik op een koopavond (heel nieuw toen!) bij een winkeltje van het Rode Kruis naast het Binnenhof een tabakspot voor mijn broer bekeken of die in ons budget paste. De verkoopster kwam aanrennen en haalde wat van de prijs af. Toen we buiten stonden zijn we keihard in lachen uitgebarsten. Ik hoor het mijn zusje nog zeggen. De zoon en dochter van de directeur van Van Gend en Loos die gematst worden. We keken alleen maar of het paste in het afgesproken budget thuis. Ja, toen wel!
De reden voor mij om dit verhaal te schrijven is het feit dat Sinterklaas en Pakjesavond een groot familie- en kinderfeest was. Als Sinterklaas iets bepaalt kan dat niet teruggeschroefd worden! Wat moet Godfried Bomans een lol gehad hebben toen hij als Sinterklaas in Nijmegen alle basisscholen een vrije dag gaf! Het gemeentebestuur was woedend. Maar Sints wil is wet! Sinterklaas is een kinderfeest!!! Kick out Zwarte Piet heeft aangekondigd zo een beetje alle Sint-intochten te gaan dwarsbomen. Waar is dat nu voor nodig? Ik ben nu bijna 73. Maar ik heb in Zwarte Piet nog nooit een zwart medemens gezien. Nee! Zwarte Piet is Zwarte Piet. Ga geen kinderfeest verstieren!! Ik heb ooit een interview in de Volkskrant gelezen met een meisje dat ieder jaar zwarte Piet speelde, omdat ze dat zo leuk vond. De laatste zin van het interview luidde: “Oh ja, als u het wil weten?: Mijn eigen huidskleur: zwart!”