By Miet Waes
Vorig jaar kreeg Bordeaux, samen met Valencia, de prijs van Europese hoofdstad van slim toerisme omwille van haar toegankelijkheid, duurzaamheid, digitalisering, cultureel erfgoed en creativiteit. Het is een initiatief van de Europese Unie met als doel een netwerk van aantrekkelijke en slimme Europese steden te creëren, die mee willen bouwen aan een meer deugdzaam toerisme. Nieuwsgierig trokken we naar Bordeaux om te zien wat die stad nu heeft dat anderen niet hebben.
Klik hier voor de fotoreportage van Miet Waes.
Een stad met een hart voor mensen met beperkingen
Een belangrijk criterium om de prijs van slimste Europese stad te krijgen, is aandacht voor mensen met beperkingen, maar ook voor minderbedeelden. Het aantal ouderen in Europa neemt toe, maar die babyboomers hebben nu eenmaal het reizen ontdekt en dat willen ze blijven doen ondanks de beperkingen die het ouder worden nu eenmaal met zich meebrengt. Bordeaux heeft de auto in het oude stadsgedeelte – dat met zijn 347 monumenten het grootste UNESCO-geklasseerde gebied ter wereld is – verbannen en vervangen door een netwerk van hypermoderne en elektrisch aangedreven trams, die volgens het APS-systeem (Alimentation Par le Sol) werken. Dat houdt in dat bovengrondse leidingen het stadscentrum niet langer ontsieren. Dankzij grote schuifdeuren en traploze toegangen zijn die volledig toegankelijk. Ook de riviershuttles en bussen zijn dat en hebben allemaal speciaal gereserveerde zitplaatsen voor rolstoelgebruikers. Er is een speciale gids gemaakt door het VVV-kantoor van Bordeaux voor mensen met een handicap, met een lijst van alle diensten en activiteiten die beschikbaar zijn voor personen met een beperkte mobiliteit.
De organisatie agora-tourisme-bordeaux-com werkt met vrijwillige gidsen o.a. asielzoekers, kansarmen, immigranten… die je rondleiden in de minderbekende wijken waar je als toerist niet komt en de deelnemers wijzen op merkwaardigheden die je normaal niet opmerkt.
Bordeaux: Van flamboyante rijkdom tot chaotisch vuile stad
Bordeaux dankt zijn rijkdom aan de wijn, maar ook aan zijn haven. Voor er sprake was van Marseille, was Bordeaux de enige zeehaven van belang in Frankrijk en daar heeft ze haar flamboyante rijkdom – die overal merkbaar is in de stad – aan te danken. Naast wijn werd er ook suiker, vanille, kaneel en andere koloniale waren verhandeld, afkomstig van Frankrijks exotische overzeese gebieden zoals Guadeloupe en La Réunion. Maar de meeste inkomsten kwamen uit de slavenhandel. Niet iets om trots op te zijn, maar die rijkdom maakte van een middeleeuws bastion wel een ‘moderne’ stad met majestueuze, pompeuze gebouwen. Steegjes en kronkelstraatjes ruimden plaats voor brede boulevards, esplanades, parken en plantsoenen. Een stadswandeling breng je langsheen die flamboyante rijkdom. De Place de la Bourse, het Grand Théâtre, het Hôtel de Ville … zijn stuk voor stuk goed bewaarde voorbeelden van de pracht en praal uit de 18se eeuw.
Na de Gouden Eeuw was Bordeaux vervallen in een chaotische, vuile stad. Eén en al vergane glorie, met zwartgeblakerde huizen en sombere straten. Spottend werd gezegd dat bordeaux het meervoud is van bordel wat puinhoop of bordeel betekent.
Bordeaux rees als een feniks uit zijn as
Die grandeur, die we vandaag opnieuw kunnen bewonderen, bleef bijna twee eeuwen verborgen onder een dikke laag roet. Bovendien leefde Bordeaux met haar rug naar de stroom. Het uitzicht op het water en de groene overkant was aan het oog onttrokken door grote loodsen en pakhuizen. Bordeaux kreeg de bijnaam ‘La Belle Endormie’, de schone slaapster tot zij ontwaakte. De prins die haar wakker kuste, heette Alain Juppé, een flamboyante figuur, maar ook een doorduwer met passie, visie en creatieve ideeën. Toen hij in 1995 niet alleen burgemeester van Bordeaux werd, maar ook premier van Frankrijk vormde hij een regering waarin maar liefst twaalf vrouwen zaten, die in de Franse pers prompt Les Juppettes werden gedoopt: de minirokjes. Hij kwam echter in onverkwikkelende corruptieschandalen terecht die hem bijna zijn kop kostte. Maar hij werd hij in eer hersteld en kon in 2008 een derde ambtstermijn als burgemeester van Bordeaux beginnen, mede door de Bordelezen die hem dankbaar waren om zijn verwezenlijkingen. Vooral zijn nieuwe trams, die draadloos, geruisloos en geurloos zijn waardoor het oude stadscentrum aangenamer, veiliger en leefbaarder werd, maakten hem geliefd en populair. Nu kon Juppé ook zijn andere plannen verder uitwerken. De lelijke bananenrijperijen en pakhuizen van specerijen werden met de grond gelijk gemaakt. Op die plaatsen werden grote boulevards aangelegd voor fietsers en voetgangers. Er kwamen terrassen, cafeetjes, bistro’s en restaurantjes met zicht op het water. Eindelijk konden de inwoners terug genieten van die prachtige rivier Garonne, die eruit ziet als een halve maan en Bordeaux de bijnaam ‘Port de la lune’ gaf. Kers op de taart van de 21ste-eeuwse opknapbeurt is Le Miroir d’Eau, een ondiepe waterbassin (het grootste ter wereld). Ze weerspiegelt de majestueuze gebouwen en de indrukwekkende fontein des Tris-Grâces van La Place de la Bourse en wisselt soms met een mistlaag. Vooral ‘s avonds, als alle gebouwen verlicht zijn, zorgt dit voor een feeërieke sfeer. Op warme dagen zoeken kinderen, toeristen en Bordelezen hier verfrissing. Dank zij Alain Juppé herrees Bordeaux als een feniks uit zijn as en is nu de mooiste stad van Frankrijk geworden, mooier dan Parijs.
Bordeaux is de oudste en grootste wijnregio ter wereld
Wie Bordeaux zegt, denkt aan wijn. Verspreid over 112.000 hectaren is Bordeaux de grootste en oudste wijnregio ter wereld, de thuisbasis van 65 appellaties, 7000 Châteaux (een wijndomein heet altijd ‘châteaux’ ook al is er nergens een kasteel te bespeuren), 300 wijndealers en ongeveer 100 makelaars, met een gemiddelde productie van 5 miljoen hectoliter per jaar. Alle wijngaarden in Frankrijk werden ooit vernield door een insectenplaag. Alleen de Bordeauxstreek bleef hiervan gespaard omdat het beestje niet bestand was tegen de vochtige lucht van beide rivieren. Meer en meer boeren schakelden over op biologische wijnen en laten de natuur haar werk doen. Meer dan 2 miljoen wijntoeristen bezoeken jaarlijks de streek.
‘La Cité du Vin’ dompelt je onder in de wereld van de wijn
Met zijn 55 meter hoge toren en zijn spectaculaire architectuur is ‘La Cité du Vin’ een blikvanger in de skyline van Bordeaux. De ronde vormen van het architecturaal hoogstandje zetten zich verder in de volumes, ruimtes en materialen van het interieur. Het lijkt wel een bewegende sensatie van buiten naar binnen en vice versa, geïnspireerd op de wijn, die in het glas gewalst, gedraaid en gedronken wordt. Een groep van bijna 100 experts en gekwalificeerde mensen hielpen mee om alle aspecten van de wijn aan bod te laten komen. Trek de nodige tijd uit, een gepassioneerde wijnliefhebber kan hier zonder probleem een dag doorbrengen Op een oppervlakte van 13.350 m², verdeeld over tien niveaus, zijn er maar eventjes 20 interactieve themagebieden, vier thematische routes van een uur en meer dan 120 audiovisuele producties. Als apotheose kan je op de belvedère, van waaruit je een panoramisch uitzicht over Bordeaux hebt, genieten van een wijndegustatie. In één van de twee winkels vind je wijnen van overal ter wereld. Er is een restaurant op de begane grond en een panoramisch restaurant.
Het museum staat open voor iedereen: mensen met een handicap, gezinnen, internationale toeristen, er is een drietalige bewegwijzering en een gids beschikbaar in 6 talen.
Darwin: van oubollige kazerne tot hippe, trendy hotspot
Bordeaux wordt in tweeën gedeeld door de rivier de Garonne met een linker- en een rechteroever. De linkeroever is het alom geprezen Unesco-centrum en de rechteroever was lange tijd een arme, verpauperde buurt met kazernes en fabrieken. Met de reconversie in 1996 kwam daar verandering in. Er werd een nieuwe wijk La Bastide gebouwd en wat ooit de oubollige kazerne Niel was, is nu Darwin gevestigd, een trendy, hippe hotspot en the place to be. Op het eerste zicht lijkt het op een onbezonnen hipster plek voor families, skaters, festivallers … maar dat is maar de façade van een ongekend sociologisch experiment. “Hier komen, is als naar de toekomst komen”, legt de oprichter Philippe Barre ons uit. Hier is het grootste biologisch restaurant van Frankrijk met meubelen gemaakt van recyclagemateriaal, de koffie wordt ter plaatse gebrand, er wordt bier gebrouwen. Er is een 100 % biologische en lokale supermarkt met een breed scala aan verse en lokale producten, maar ook cosmetica. Achter deze ontspannen ‘voorkant’ schuilt een bijenkorf van mensen, die maatschappelijk verantwoord willen ondernemen. Hier werken tientallen stichtingen aan nieuwe ideeën over kunst en cultuur, een duurzame en socialere economie en nieuwe manieren van samenwerken en muren neerhalen. Er is een woningsproject om daklozen en mensen in
probleemsituaties tijdelijk op te vangen, een moestuin die ze zelf kunnen bewerken, een Co-workinspot en evenementen met hoog wow-gehalte De nadruk wordt gelegd op samenwerking en uitwisseling tussen structuren, met de wens om een echt ecosysteem te creëren waar iedereen elkaar helpt en ideeën uitwisselt. Het is een door de stad opgerichte ruimte waar ondernemers worden geholpen door middel van financiële steun, trainingen en diverse diensten en evenementen. Er kunnen 25 bedrijven worden gehost en elk kan voor een periode van 23 maanden blijven.
Les Bassins de Lumières: het grootste digitale kunstcentrum ter wereld.
Eveneens op die rechteroever is een voormalige militaire kazerne, de Submarine Base, ecologisch gerehabiliteerd tot het grootste digitale kunstcentrum ter wereld: Les Bassins de Lumières.
Het blijft een belevenis om in deze monumentale, ruwe architectuur te genieten van meeslepende digitale tentoonstellingen gewijd aan de grote kunstenaars van de kunstgeschiedenis, maar ook van hedendaagse creaties. De kunstwerken worden geprojecteerd op de ruwe muren en weerspiegelen zich in de vier bassins waardoor een nieuwe dimensie wordt toegevoegd aan de meeslepende ervaring. Het is een ballet van oogverblindende kleuren. De bezoeker volgt een parcours via de loopbruggen boven het water en langs de kades van de gigantische bassins. Na Klimt, Monet, Renoir, Chagall konden we tijdens ons bezoek aan Bordeaux genieten van Venetië met zijn architecturale juweeltjes en de grote kunstenaars van de Italiaanse schilderkunst.
Citypas om ten volle te genieten van je verblijf in Bordeaux
Wie Bordeaux bezoekt, schaft zich best een Citypas aan waarmee je 24, 48 of 72 uren onbeperkt gebruik kunt maken van tram, bus en riviershuttle. Hiermee heb je ook gratis toegang tot Les Bassins de Lumières, La Cité du vin en nog 19 andere musea en monumenten en 1 rondleiding door de stad (te boeken bij de balie van het VVV-kantoor). Met die pas krijg je ook korting op 23 andere musea en attracties, een gegidste wandeling in de wijngaarden, riviercruises en andere bezoeken.
Bordeaux kan je niet verlaten zonder De Canelé de Bordeaux te proeven. Het is een koekje met vanillesmaak en een vleugje rum in een jasje van krokante karamel, een absolute specialiteit van deze stad
PRAKTISCHE INFORMATIE
Overnachten
– Villas Foch, vijfsterrenhotel in een oud herenhuis uit de 19de eeuw in het centrum van Bordeaux met sauna en zwembad
Eten en drinken
Ook veel restaurants in Bordeaux legden zich toe op duurzaamheid en gebruiken seizoensgebonden streekgerechten van hoofdzakelijk biologische teelten.
We testten er enkele uit
– Casa Gaia
Werken met seizoensgebonden , lokale en hoofdzakelijk biologische producten die rechtstreeks van de producent komen.
– Les Récoltants
Trendy restaurant waar de maaltijden gemaakt zijn met producten uit hun boerderij die 20 km verderop ligt. Het menu wisselt elke dag en er is altijd een vegetarische optie.
– Le 7 panoramic restaurants
Gelegen op de 7de verdieping van La Cité du Vin
Uitstekende keuken met lokale producten en seizoensgebonden groenten en fruit.
Prachtig uitzicht op de Garonne en haven
– Les Furries Douce wine bar, 109 rue Notre-Dame
Wijnbar uitgebaat door een sympathieke dame, die uitsluitend organische wijnen serveert van vrouwelijke wijnmakers. Je vindt er ook een variatie van zelfgemaakte tapas, kazen en charcuterie.