Cornelis Heystek
Plagiaat is in de journalistiek een beladen woord. Het is een grove belediging als je een collega beschuldigt van deze opzettelijke handelwijze. Deze kwalijke handeling is soms ook moeilijk aan te tonen. Bijvoorbeeld als twee leden van het journaille beiden op een persconferentie aanwezig zijn, dan kunnen beiden dezelfde quote gebruiken. En uit het verstrekte persberichten, die door sommige media klakkeloos en onbewerkt worden gepubliceerd, kan letterlijk worden aangehaald. Dan kan men dat geen plagiaat noemen. Het persbericht is geschreven om als bron te dienen voor de gratis publiciteit die men verwacht.
Heel anders is het met opiniestukken. Velen kennen mijn opvattingen over de bereidingen van voedsel, de kwaliteit van de ingrediënten en over het gebruik van seizoensproducten buiten de seizoenen. Ook wereldvreemde en niet bij elkaar passende combinaties zijn voor mij een gruwel en natuurlijk niet te vergeten de soms uitmuntende en de soms lompe bediening in de restaurants. Toch streelde het mijn ijdelheid toen onlangs een culinair publicist letterlijke citaten uit mijn columns publiceerde. Was het plagiaat? Ik weet het niet. Hij – ja het was een hij – is het volledig met mijn opvattingen eens en heeft zich zo ingeleefd in mijn taalgebruik dat hij misschien tot een zelfde woordkeus kwam. Ik had het nog leuker gevonden als hij naar mijn columns had verwezen op de site van lekkerwijntje.nl om mijn extra argumenten voor het voetlicht te brengen. Helaas deed hij dat niet.
Komt plagiaat ook bij koks voor? Jazeker, er wordt altijd gesproken over trendsettende koks en de slaafse navolgers. De topkoks die trends zetten, worden – veelal op een slechte manier – geïmiteerd door hun mindere collegae. De imitaties kunnen vaak niet tippen aan het originele gerecht. Dit is feitelijk geaccepteerd plagiaat, ondanks de opzet die hier in het spel is.
Enige jaren geleden adviseerde een tv-kok dat je bij het schrijven van een kookboek met een gerust hart bestaande recepten uit andere kookboeken kon overnemen. Als het wordt ontdekt, dan zeg je: “Ik heb me door het werk van die kok laten inspireren en ik ben toevallig op eigen kracht op hetzelfde gerecht/recept uitgekomen.” Een opvatting, waar weinig tegen in te brengen is, maar die plagiaat uitlokt. Er is bij plagiaat altijd sprake van (boze) opzet en een gebrek aan kennis en vaardigheden.