De redactie
Een 17de-eeuwse kunstenaar zonder gezicht
Vanaf 11 oktober 2025 duikt Museum De Lakenhal in Leiden in een van de grootste raadsels uit de Hollandse Gouden Eeuw. De tentoonstelling Meesterlijk Mysterie – Over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot brengt voor het eerst zestien schilderijen van de onbekende Meester I.S. samen — een kunstenaar die zijn werk ondertekende met slechts twee letters, en verder niets prijsgaf.
Drie nieuwe ontdekkingen
Conservator Janneke van Asperen licht tijdens de perspreview de sluier op van een jarenlange zoektocht. Dankzij haar onderzoek en een internationale oproep via het conservatorennetwerk CODART doken drie tot dan toe onbekende schilderijen op, die nu aan Meester I.S. worden toegeschreven: Man met een blind oog, Oude vrouw in driekwart profiel en Heilige Hiëronymus in zijn studeervertrek. Deze werken zijn nog nooit eerder getoond — en vormen nu de stille sterren van de expositie.
Een zeldzaam samenspel van bruiklenen
Voor Meesterlijk Mysterie wisten de samenstellers topmusea te verleiden tot bijzondere bruiklenen. Het Nationalmuseum in Stockholm, het Kunsthistorisches Museum in Wenen en het Montreal Museum of Fine Arts stuurden werken naar Leiden, aangevuld met schilderijen uit privécollecties die normaal gesproken achter gesloten deuren blijven. De tentoonstelling toont bovendien werk van tijdgenoten als Gerrit Dou, Jan Lievens en zelfs een vroeg schilderij van Rembrandt uit het Tiroler Landesmuseum in Innsbruck.
Een Leidse meester — of toch niet?
Veel wijst erop dat I.S. zijn wortels in Leiden had. Zijn stijl vertoont duidelijke verwantschap met de Leidse fijnschilders van de vroege 17de eeuw: kunstenaars die het menselijke gezicht met een ongekende eerlijkheid en precisie vastlegden. Toch verraadt de kleding van zijn modellen — bontkragen, Noord-Europese mantels en hoofddeksels — een bredere horizon. Was I.S. een Leidse schilder die noordwaarts reisde, of juist een Scandinaviër die naar het bruisende kunstenaarsklimaat van Leiden trok? De tentoonstelling laat de vraag bewust open — en prikkelt bezoekers om zelf mee te speuren.
“Leiden was in de 17de eeuw een internationale kunststad, verbonden met handelsroutes en intellectuele netwerken,” vertelt Van Asperen. “Het verhaal van Meester I.S. laat zien hoe kunstenaars en ideeën zich over grenzen heen bewogen.”
Luisteren naar het mysterie
Wie meer wil dan alleen kijken, kan luisteren. Actrice Anna Drijver begeleidt bezoekers in een audiotour, ontwikkeld door podcastmaker Lotte van Gaalen (Via Via, De laatste zomer), op een speurtocht naar de identiteit van de schilder. De tour is gratis beschikbaar via de Lakenhal-app.
Een ruimte vol raadsels
Ontwerper Theun Mosk (Ruimtetijd) verzorgt het tentoonstellingsontwerp — een visuele vertaling van mysterie en ontdekking. De presentatie wordt ondersteund door onder meer de gemeente Leiden, het Mondriaan Fonds, de Turing Foundation, het Blockbusterfonds, en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, die de tentoonstelling een indemniteitsgarantie verleende.
Meesterlijk Mysterie – Over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot
Plaats Museum De Lakenhal, Leiden
Datum 11 oktober 2025 – 8 maart 2026
Audiotour met Anna Drijver, gratis via de Lakenhal-app
Cornelis Heystek