Hans Adema
Mijn Amerikaanse zusje die mijn columns altijd naleest is over uit Amerika en was vanochtend, 24 december, bij me op bezoek. Ze vroeg waar mijn volgende column bleef. Welnu, ik had en heb nog een beetje een klassieke writers block. Ik vind het heerlijk om een column te schrijven met een lekker zonnetje buiten en een mooie blauwe lucht. Met dit sombere weer van de afgelopen weken heb ik geen inspiratie. Ik heb zelfs gedacht om een stukje te schrijven over het weer, maar ik ben al zo triest! En bij al die kerstliedjes op de radio wordt ik nog triester. Ze komen me de strot uit, vooral Flappie! Het enige leuke kerstliedje dat er is heb ik vannacht voor de eerste keer deze kerst gehoord: ‘Ik ben een kerstbal’ van Bert en Ernie! Mijn zusjes hebben me op goede ideeën gebracht toen ik mijn laatste, wat vrolijker, onderwerp voor de volgende column opperde. Met persoonlijke ervaringen. Het moet ervoor zorgen dat je fruit en groente op tijd rijp is voor consumptie.
Ik heb in het verleden een hele column gewijd aan bananen, die is hier terug te vinden op Gourmand Gazette. De laatste tijd zijn de bananen die ik bestel altijd onrijp. Groen en niet te schillen en zeker niet lekker. Hoewel er mensen zijn juist dol zijn op onrijpe bananen. Ik niet in ieder geval. Bananen worden altijd onrijp ingevoerd, de groene trossen zijn dan niet zo kwetsbaar. Eenmaal aangekomen in Nederland, worden ze hier nagerijpt (na eerst nagekeken te zijn op grote spinnen zoals bananenspin (Phoneutria nigriventer) en meegesmokkelde cocaïne). Dat narijpen gebeurt in grote loodsen waar ze worden blootgesteld aan acetyleengas. Als je onrijpe bananen binnenkrijgt moet je ze ook op deze manier laten narijpen. Maar hoe kom je in je huiskamer aan acetyleengas? Welnu, heel eenvoudig. Acetyleengas komt in ruime mate vrij uit appels. Doe de bananen in een goede doorzichtige plastic zak met een handvol appels en laat de zak goed dicht enkele dagen liggen. Je ziet de bananen rijp worden. Als ze helemaal geel zijn, zijn ze het lekkers. Rijpen ze nog verder dan worden ze zacht en bruin, maar wel zoeter!
Avocado’s komen ook onrijp in de handel. Niks zo vervelend als je de avocado snel wil gebruiken en hij blijkt nog keihard te zijn. Mijn zusjes vertelden me dat je die ook kan laten narijpen met acetyleengas, dat wist ik niet. Doe de avocado in een goed sluitende papieren zak, zonder gaten of scheurtjes, samen met een appel en een tomaat. Binnen enkele dagen is de avocado zacht en eetbaar. Nog meer tips? Zie hier.
Ook aardappelen zijn veel lekkerder als ze helemaal uitgerijpt zijn! Ik denk dat alleen hobbytelers dat weten. En ik per ongeluk. Ik had een keer een zak aardappels helemaal vergeten. Toen ik hem achter in een kastje vond zaten er aan iedere knol hele lange scheuten. Weggooien vind ik altijd zonde, dus ik groef een groot gat in de tuin en gooide de aardappelen daarin. De omringende planten zoals fluitenkruid, zevenblad en look-zonder-look groeiden veel sneller en werden veel hoger dan de aardappelen, zodat die aan het oog onttrokken werden. En dus door mij ten tweede male vergeten werden. Ik had voor mijn verjaardag een pak bloembollen gekregen en besloot op een goeie dag die te gaan poten Toen ik plantputjes groef kwamen er opeens aardappelen tevoorschijn, een groot formaat krieltjes. Ik besloot om eerst de aardappelen te oogsten. Van de aardappelen was het loof op een geheel natuurlijke wijze doodgegaan, niet gespoten of loofgeklapt zoals in de bio-industrie. Bij elkaar oogstte ik precies twee kilo krieltjes. De aardappelen hadden heel veel zetmeel kunnen ontwikkelen en de daarbij behorende suikers. Ik heb van mijn leven nog nooit zulke lekkere aardappelen gegeten, zowel gekookt, gebakken en gefrituurd. Niet tot moes gestampt, dat vond ik zonde van de krieltjes. Bovendien waren ze te klein om te schillen dus alles met schil en al, voor zover je daarvan kon spreken.
Eenzelfde ervaring had ik met kerstomaatjes in de tuin. Ik was een keer aan het voorbereiden om mijn keuken af te gaan breken (iets voor een ander verhaal) en ontdekte een tomatenplant die tegen de keuken in de volle zon stond. Er was al een eerste tomaat rijp en die plukte ik. Er ging een wereld voor me open! Wat heerlijk! Ik lustte als kind geen tomaten, en nog is het niet mijn favoriete groente. Maar de in de zon uitgerijpte kerstomaatjes waren een openbaring. (Ik gebruikte het woord groente terwijl tomaat een bes is, paprika’s, tomaten en dergelijke heten dan ook vruchtgroenten). Nu begreep ik de afkeer van Duisters voor de Holländische Wasserbomben, uit hun krachten geteelde tomaten uit het Westland. Die smaakten op een gegeven moment nergens meer naar. De kwekers dachten ‘groot is mooi en veel is lekker’. Gelukkig dacht de consument, ook de Nederlandse, daar anders over. Over de tomatenproblematiek heb ik zo ongelooflijk veel informatie gevonden op Internet dat ik niet meer wist wat ik zou citeren. Gelukkig vond op een site over Nederlander-grappen deze rake samenvatting:
Was ist der Unterschied zwischen Jesus und den Holländern? Jesus hat aus Wasser Wein gemacht – die Holländer aus Wasser Tomaten.
Mijn Amerikaanse zusje vertelde dat ze tomaten laat narijpen in een dichte papieren zak. Ze rijpen dan na door het acetyleengas dat ze zelf afscheiden. Kijk, zo leer je nog eens wat.
Overigens is chutney van groene tomaten in sommige landen erg geliefd. Maar men moet er heel voorzichtige mee zijn, de hele plant, zo ook de groene onrijpe tomaten, is giftig. De gifstof heet tomatine en is een zogenaamd glycoalkaloide. In groen geworden aardappelen zit een vrijwel identiek glycoalkaloide, solanine. Van groene aardappelen weet iedereen wel dat die giftig zijn. Van beide stoffen wordt men bij de inname van 25 mg doodziek en 400 mg is dodelijk. Ik zou maar van groene tomaten afblijven, dat is veiliger.
Er zijn nog veel meer vruchten bij wie de acetyleen-truc kunt uithalen, maar des te meer die je rijp moet kopen en je eigenlijk direct moet eten. Je kan ze hooguit een dagje in de koelkast bewaren. Helaas zijn deze allemaal erg kwetsbaar, zoals aardbeien, bessen frambozen.
Ik had ook nog een stukje aan misvormd fruit (niet beschadigd, maar scheef gegroeid) willen wijden, maar dat is voor een volgende column. Heb ik gelijk een idee. Bovendien heb ik daar het boek ‘Met Gort de Boer op’ voor nodig. En dat kon ik tussen mijn vele kookboeken in het donker niet vinden.