Hans Adema
Ooit kreeg ik van mijn buren een ansichtkaart van een binnenplaats in de stralende zon, ergens in Griekenland. Met als tekst: ‘Hans het is hier een paradijs voor je, iedereen heeft katten en geraniums! Jammer dat ik die kaart niet bewaard heb.
Ooit was er een vergadering van de Zeebiologische Vereniging bij mij thuis. Een van de deelnemers had mijn huisnummer vergeten. Hij belde bij het eerste het beste huis in de straat aan en ging uitleggen dat hij een vergadering bij een bioloog had. “Oh”, riep de aangesproken bewoonster, “U bedoelt die meneer met al die geraniums voor het raam, nr. 63!”
Ik heb een strikt verbod op een bepaalde plant in mijn huis. Ik heb er al eens een verhaal gewijd. Ik durf te wedden dat u, zoals de meeste lezers, nu denkt: “Oh, natuurlijk die geraniums”. Nee, in mijn huis is een strikt sanseveria verbod. Daarentegen staat mijn huis vol met de plant die, volledig ten onrechte, al een eeuwigheid een aureool van truttigheid en burgerlijkheid om zich heen draagt. Maar iedereen heeft er wel eentje in huis, tuin of op het balkon. Nu gaat er misschien een lichtje bij u branden. Het kan maar één andere zijn dan de sanseveria, nl. de geranium. Voor zover ik me kan herinneren zit ik achter de geraniums. Er zijn veel soorten geraniums met nog veel meer cultivars. Ik beperk me tot de huis- tuin (balkon) en keuken geranium, Pelargonium zonale.
Pelargonium zonale is zoals alle pelargoniums afkomstig uit Zuidelijk Afrika. De Europese soorten van de familie behoren tot het geslacht Geranium en zijn de enige die recht hebben op deze naam, Maar een kniesoor die daarop let. In ieder kamerplantenboek dat ik heb staat bij Pelargonium zonale dat dat de meest bekende en populaire kamer-, balkon- en tuinplant is. Er zijn dan ook weinig planten zo makkelijk. In het voorjaar zijn er overal en nergens geraniummarkten. Ik ga altijd naar die van de Vredeskerk in Leiden, min of meer bij mij om de hoek. Het is er altijd heel druk!
Wanneer je met pensioen gaat, ga je traditiegetrouw achter de geraniums zitten. Traditiegetrouw? Welnee. Het is sowieso niet bekend waar de uitdrukking ‘achter de geraniums zitten’ vandaan komt. Het Genootschap ‘Onze Taal’ geeft als definitie ‘een inactief leven leiden, werkloos thuiszitten (vanwege ziekte of ouderdom) en zich nutteloos voelen’. Maar zegt er ook bij dat de herkomst van de uitdrukking onbekend is. Maar deze uitleg dekt de lading maar ten dele. En heeft wel een negatieve nasmaak. Meestal wordt de uitdrukking gebezigd met een levensgrote glimlach. Pas in 1937 wordt de term voor het eerst in het openbaar gebruikt, in een bericht in de Leeuwarder Courant: “Men moet ons maar eens duidelijk maken waarom men een beter christen is als men Zondagmiddag achter zijn geraniums in de huiskamer blijft zitten dan wanneer men zich overgeeft aan het genot van een vaartocht (met eigen jacht!).” Het komt uit een preek van een dominee, en sloeg op het Koninklijk Huis, vandaar die nadruk op dat ‘eigen jacht’. In 1937 kon de ‘gewone burger’ zich nog geen eigen jacht veroorloven.
Ik had een hele leuke typering voor mijzelf bedacht: “Ik zit niet achter de geraniums, ik kweek ze”. Blijkt dat Loesje al een poster heeft met vrijwel dezelfde tekst! Citaat Loesje: ‘Actieve ouderen die zitten niet achter de geraniums, die beginnen een kwekerij!’.
In al mijn kamerplantenboeken staan vele voorschriften over het houden, verzorgen en vermenigvuldigen van geraniums. Ik heb ze onlangs nog eens allemaal goed nagelezen en ik doe alles verkeerd! Stekken op verkeerde manier, stekken het hele jaar door, verpotten in het verkeerde jaargetijde, ga zo maar door. En toch is mijn huis een oerwoud van geraniums, opgekweekt uit eigen stekjes. Het enige dat ik goed doe is zorgen dat ze geen natte voeten houden, daar kunnen ze absoluut niet tegen, het zijn immers woestijnplanten. Te veel water geven heeft me eens een heleboel planten gekost. Ook staat in de meeste boeken dat ze bloeien tussen mei en oktober. Onzin, ze bloeien het hele jaar door. Weliswaar in de winter aanmerkelijk minder, maar bij mij staan er altijd wel één of twee in bloei. Eigenlijk vind dat veel mooier dan dat er tientallen tegelijk in bloei staan. Leuk voor in de tuin, maar in de woonkamer wordt dat toch te druk.
Mijn geraniums staan voor een venster op het oosten en krijgen zodoende heel veel zonlicht. Als reactie gaan de bladeren door de bloei stimulerende (kleur)stoffen in het blad roodachtig verkleuren. In de winter verdwijnen roodachtige kleuren weer en zijn de bladeren egaal groen. Door de groeispurt in de zomer worden ze sprietig, met lange houtige stengels die hier en daar een toef bladeren hebben. Omdat ze allemaal kriskras door elkaar groeien zie je dat niet en is mijn vensterbak één groen geheel. Eens in de tijd knip ik de langste bladerloze stengels in stukjes en zet ze in het water. Het kan even duren voordat ze wortels vormen, maar dan gaat het heel snel. Het gevolg: ik heb geen plek meer in huis voor nog meer geraniums!!!
Vroeger haalde ik de hele vensterbank één keer per jaar helemaal leeg om alles schoon te maken en de planten te snoeien. Dat was een hele klus, want op de geraniums na staan er nog vele andere planten, zoals Philodendrons. Ook lang en sprieterig, maar voornamelijk heel groot. Maar als alle planten weer op hun plek stonden duurde het weken, zo niet maanden, dat alles weer één mooi geheel was. Dus dat laat ik nu zo.
Ik ben overigens een sukkel. Ik zie net op zoek naar de juiste naam van de Philodendron dat je al een mooie kunst gatenplant hebt voor 149 Euro en een kunst Philodendron voor maar 225 Euro. Bij Bol.com natuurlijk!