Hans Adema
Mijn oorspronkelijke idee voor een verhaal over Haagse iconen (Paul van Vliet, Koot & Bie en anderen) als derde deel van mijn Haagse triptiek heb ik even uitgesteld. Ik heb te weinig kennis over hen om zeker in mijn schoenen te staan. Door een stom toeval stuitte ik op een ander leuk onderwerp, dat ik bovendien weer kan combineren met culinaire zaken: de Calvarieberg.
Calvarieberg is een typisch Roomsch begrip. Protestanten gebruiken liever de term Golgotha. De Calvarieberg is de heuvel bij Jerusalem waar Christus is gekruisigd. In Klooster- en pastorietuinen en op kerkhoven in West-Europa werd vaak een heuveltje opgeworpen, de calvarieberg, waarop het kruis geplaatst werd.
Ik fietste vroeger op zondag veel in de buurt, maar om de een of andere reden bleef ik altijd aan deze kant van de A4, ook toen ik nog bij mijn ouders in Sassenheim woonde. Ik had het er een keertje over met de toenmalige echtgenoot van mijn nichtje Hanneke, Peter van der Salm, afkomstig uit Zoeterwoude. Peter antwoordde dat dat hem heel bekend in de oren klonk. De A4 is een vreemde psychologische barrière. Er is van mijn huis eigenlijk maar één plek om de A4 over te steken, tenzij ik via onaantrekkelijke fietsroutes ga. Die plek is de Calvarieberg.
Hazerswoude en Zoeterwoude zijn katholiek, deze kant van de A4 is voornamelijk protestants. Kinderen uit Hazerswoude en Zoeterwoude gingen in Leiden naar de middelbare school, de meisjes naar het Agnes, de jongens naar het Bona. In 1961 werd begonnen met de bouw van het viaduct over de A4 naar het Groene Hart bij Leiden en Voorschoten. Om de constructie mogelijk te maken was er een enorme berg zand gestort. De schooljeugd uit Zoeterwoude moest daar iedere schooldag met fiets en al overheen klimmen. Het was nog volop verzuiling en de katholieke jeugd noemden de berg zand al rap ‘de Calvarieberg’. Na de voltooiing van het viaduct heeft deze de naam behouden, anno 2024 zijn er nog steeds mensen die van de Calvarieberg spreken. Klik hier voor een voorbeeld.
Ik kende de naam al natuurlijk via Peter, maar ik was toch wel verbaasd om in een folder over boerenkaas uit de Polder de naam met tekst en uitleg tegen te komen, waardoor ik op het idee van dit verhaal kwam.
Op een goeie dag heb ik de stoute schoenen aangetrokken en ben met de fiets de A4 overgestoken om het Groene Hart te gaan verkennen. Vlak voorbij Zoeterwoude dorp stuitte ik op kaasboerderij Rustdam. Ik kocht er heerlijke boerenkaas, boerenboter en verse karnemelk (heel iets anders dan karnemelk van de supermarkt!). Na afloop van mijn fietstocht belandde ik in mijn stamkroeg, toen Het Kaisertje (thans de Keizer, maar ik kom er niet meer). Ik legde de kaas op de tap met een wenk aan de barkeeper dat ze de kaas in blokjes mocht snijden. Het gevolg was dat ik iedere vrijdagmiddag (mijn baan was 4 dagen in de week) met mijn fiets met fietstassen en een waslijst aan bestellingen naar Rustdam op en neer reed, om om 5 uur tijdens borreltijd de bestellingen af te leveren. Helaas hield Rustdam het op een gegeven moment voor gezien en de boerderij werd van melkveehouderij veranderd in een grote camping! De dichtstbijzijnde kaasboerderij was te ver weg om er iedere vrijdag even naar toe te fietsen.
Enige tijd later ging ik een vriendin van me, Anemarie, helpen met het verzorgen van een buurttuin bij de Ingenieur Driessenstraat in Leiden. Voor de planten togen we eens in de zoveel tijd naar een tuincentrum in de buurt, we hebben ze allemaal gezien. Een bezoek aan een tuincentrum werd gecombineerd met een bezoek aan een kaasboerderij. Ook die hebben we allemaal bezocht. Er zijn er vele. Enkele, zoals Capteijn, Het Geertje en Van Veen zijn me iets te commercieel geworden. Vooral Het Geertje hinkt zwaar op de poot toerisme. Maar er zijn nog genoeg minder bekende. Vele van deze verkopen hun kaas aan (kleine) landwinkels of direct aan restaurants. Maar er is altijd een winkeltje aanwezig voor overheerlijke kaas en andere delicatessen.
Ik ben helaas al jaren niet meer in de polder geweest. Annemarie en ik zijn beide niet meer in staat om te tuinieren. Sinds enige tijd heb ik echter via de stichting Hups de beschikking over een vrijwilligster met auto. Weliswaar tegen kilometervergoeding. Maar dat is logisch. Met haar ga ik binnenkort de polder in voor boerenkaas, na afloop van het aanmeten van een proefgehoorapparaat. Ik verheug me er nu al op (de kaas dus). Waar ik zeker naar ga speuren is de echte Boeren Leidse met de Sleutels. Kaas met komijn en een vetgehalte van 30%. Heel slank dus. Destijds speciaal gemaakt om mee te nemen naar de Oost. Deze kaas smolt niet bij het passeren van de evenaar, ideaal voor op reis dus. Helaas is echte Leidse er steeds minder en werd zelfs met uitsterven bedreigd. Gelukkig zijn er tegenwoordig weer meer boerderijen waar deze kaas gefabriceerd wordt. Ik heb een Australisch kaasboek met bij de Boeren Leidse de opmerking: ‘If you ever have the luck te obtain this cheese…!!!’