Hans Adema
Een zout lievelingsgerecht van mij met zoete jeugdherinneringen. De afgelopen dagen twee keer gegeten, maar uit een potje. Van Bonduelle, het smaakte er niet minder om. Blote billetjes in het gras. Snijbonen met witte bonen. In dit woke-tijdperk ga ik niet moeilijk doen over de naam. Het heette in mijn jeugd zo en voor mij nog steeds. Ik heb al een reactie op mijn foto op Facebook gehad van iemand die het ook zo kende, maar als Naakte kindertjes in het gras. En er nog steeds met haar familie van geniet! “Inmiddels het lievelingseten van onze schoonzoon”, schreef ze.
Wij hadden thuis zondagse recepten en door-de-weekse. Zoals de stamppotten door de weeks waren, was het zondag allemaal net iets anders. Zo ook snijbonen met witte bonen. Die werden meestal vers gemaakt. Mijn zusje en ik moesten op zondag voordat we een eindje gingen tuffen met de auto eerst de snijbonen malen in de snijbonenmolen.
De witte bonen kwamen toen al uit een potje! Maar later in het jaar, als de verse snijbonen er niet meer waren, kwamen de snijbonen uit het zout. Toen waren groenten en fruit nog seizoensgebonden. Gelukkig komen kopen van groente en fruit in de juiste tijd van het jaar en inmaken weer in, in verband met duurzaamheid.
Mijn moeder vond dat we op zondag wat luxer moesten eten dan door de week. Gek genoeg vond ik het door-de-weekse eten lekkerder! Van een aantal dingen weet ik waarom. Ik lust nog steeds geen bloemkool (Flower cabbage, flauw grapje bij ons thuis). Maar dat vind ik nog steeds niet lekker, zal het niet snel maken. Wel afgeleiden, zoals broccoli, dat vind ik dan weer wel lekker. Maar mijn moeder wist de bloemkool ook dan perfect te vermoorden met het bloemsausje of Maizena-sausje! Daar kon de nootmuskaat helaas niet meer tegen op. Ook zo’n Wannée-misbaksel. Of is onze smaak collectief zo veranderd? Wat ik wel lekker vond was de spinazie met soldaatjes en hardgekookt ei. Zouden de hedendaagse kindertjes nog weten wat soldaatjes zijn? En wat ik ook heerlijk vond waren dus blote billetjes in het gras.
In de zomer geen probleem, maar zoals ik hierboven al had gememoreerd, in de winter met snijbonen uit het zout. Mijn moeders zus Tante Wil en haar man Oom Nic maakten vroeger snijbonen in het zout. In enorme hoeveelheden. Een van mijn zusjes vertelde me dat ze wel eens als kind met een van mijn broers bij tante Wil ging logeren. Voor ze naar het strand gingen moesten ze helpen met het afhalen van de bonen. Inzouten van groenten is een vak apart. Dat heb ik gemerkt toen ik het zelf eens probeerde. Alleen bonen met zout, dat werd een bremzoute zooi dat zo de vuilnisbak in kon! Ten eerste heb je speciaal inmaakzout nodig. Zonder toevoegingen als jodium et cetera.! Verder een goede pot, het liefst een Keulse pot. Mijn moeder had er diverse, wat een mooie dingen! Ik had gewoon een glazen pot met deksel gebruikt. Ook heel fout! Eerst een laagje zout in de Keulse pot, dan een laagje groente, dan een laagje zout, etc.! Ten slotte een passende houten plank erop met een steen om het te pletten en het overtollige water eruit persen. Vervolgens afgieten. Dan een deksel of zo om het af te dekken en laten rusten. Ik zie nog de enorme ton bij mijn tante en mijn oom op zolder staan. Een paar keer per jaar ging mijn moeder een maaltje bij oom Nic halen. Thuis afspoelen, spoelen en nog eens spoelen. Na koken was de zoute smaak weg! Als kind nooit begrepen! Met kerstmis als bijgerecht. Het smaakte niet meer zout! Althans niet zo erg meer! Werd gecompenseerd door de witte bonen!
In de nalatenschap van mijn moeder vond ik een Weten en Kunnen boekje ‘Zelf inmaken’. Met opdracht en datum. 1942! Het was een speciale uitgave voor ‘deze moeilijke tijden’. WO II dus. Het inmaken in zout is op een gegeven moment verdrongen door het wecken. Maar dat heeft wel 20 jaar geduurd, het was door de aanschaf van de weckpotten en een weckketel, zeker in de tweede wereldoorlog, erg duur. In dat boekje wordt het zodoende niet echt behandeld. Ik denk dat veel mensen niet weten dat het woord wecken genoemd is naar de Duitser Johan Carl Weck, die de rechten van het wecken van de Franse uitvinder had gekocht! Een klassiek voorbeeld waar een merknaam, gekoppeld aan een persoon dit keer, een soortnaam geworden is!