Oorlogsjaren: een indringende tentoonstelling

De redactie 14 april 2025 #Evenementen #Musea

Foto: Noord-Nederlands Persfotobureau Folkers.

Groninger Kerken pakt in 2025 groots uit. Tachtig jaar na de bevrijding van Groningen openen zij in de Akerk de meest omvangrijke expositie ooit over de oorlogsjaren in stad en provincie. Onder de titel ‘Oorlog dichtbij’ werpt de tentoonstelling een indringende blik op een vaak vergeten hoofdstuk uit de noordelijke geschiedenis.

Een onbekend verhaal uit de schaduw gehaald

Curator Martin Hillenga – je weet wel, de man achter het boek Groningen 40-45 – verzamelde persoonlijke verhalen, beelden en objecten die samen een onthutsend beeld schetsen van de Groningse oorlogsjaren. Bezoekers ontdekken hoe de Duitse bezetting het dagelijks leven verwoestte, hoe de stad in april ’45 werd platgebombardeerd tijdens de Slag om Groningen, en hoe de Joodse gemeenschap op tragische wijze werd uitgeroeid: slechts 23 procent overleefde de oorlog, het laagste percentage van heel Nederland.

Akerk in de hoofdrol

De Akerk zelf speelt een verrassend actieve rol in deze geschiedenis. Tijdens de oorlog dook het kostersechtpaar ondergedoken geallieerde piloten onder, vonden er Duitse kerkdiensten plaats en groeide de kerk uit tot een stille verzetsplek. Hillenga brengt deze verhalen tot leven met zeldzame objecten, zoals twee roestige fietsen die in 2023 onder een plafond opdoken en een aangrijpend poëziealbum van een gedeporteerd meisje.

Oorlog die je voelt

Bezoekers stappen niet zomaar een tentoonstelling binnen, maar belanden midden in de oorlogsjaren. Geluidsgolven van vliegtuigen en explosies trillen door de ruimte, terwijl foto’s het afscheid, de angst en de razernij zichtbaar maken. Wie nog niet stil werd van de beelden, wordt dat wel bij het zien van kinderboeken, affiches en helmen – tastbare getuigen van een stad die haar onschuld verloor.

Groningen, de vergeten frontlinie

De tentoonstelling legt ook het vergrootglas op de specifieke Groningse context. Hillenga laat zien hoe Groningen fungeerde als opvangplek voor duizenden vluchtelingen uit onder meer Rotterdam, Arnhem en Limburg. Hoe stad en provincie tot de nok toe volstroomden met evacuees en hoe zelfs NSB’ers in de laatste maanden van de oorlog hun toevlucht zochten in het noorden. En alsof dat nog niet genoeg was: Groningen werd het toneel van de laatste grote stadsoorlog op Nederlandse bodem, waarbij straatgevechten het centrum deels in puin legden.

Vrijheid vieren is herinneren

Met ‘Oorlog dichtbij’ nodigt de Akerk het publiek uit om niet alleen stil te staan bij tachtig jaar vrijheid, maar vooral bij de offers die daarvoor zijn gebracht. De expositie maakt deel uit van de provinciale manifestatie 80 Jaar Vrijheid en is tot stand gekomen in samenwerking met Museum aan de A, het Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen, de Groninger Archieven en de Synagoge Groningen.