Bernkastel-Kues aan de Moezel zalig genieten in een idyllisch decor

Miet Waes 23 augustus 2024 #Reizen #Waes

Verre oorden lonkten en ik vergat hoe mooi het ook kortbij kan zijn. Na meer dan twintig jaar keer ik terug naar de Moezel in Duitsland. Ditmaal naar Bernkastel-Kues, een charmant en authentiek stadje tussen Koblenz en Trier met een quasi ongeschonden middeleeuwse stadscentra en de beste rieslings wijnen ter wereld.

Klik hier voor de fotoreportage van Miet Waes.

Bernkastel-Kues, een tweelingstad

Een rustige autorit van amper drie uur, nog tijd voor een koffietje onderweg en tegen middaguur toekomen in een idyllisch decor, meer moet dat niet zijn om enkele dagen de sleur van de dagelijkse verplichtingen te doorbreken. We parkeren de wagen op de grote parking in Bernkastel, aan de rechteroever van de Moezel. Aan de overkant zien we de indrukwekkende Nicolaaskirche van Kues het tweelingstadje. Hoewel ze nu samen één stad vormen, hadden Bernkastel en Kues vroeger een aparte geschiedenis en identiteit. In 1905 werden ze officieel samengevoegd tot Bernkastel-Kues. Ondanks deze fusie hebben beide delen van de stad hun eigen karakter behouden. Bernkastel staat bekend om zijn goed bewaarde middeleeuwse architectuur, zoals vakwerkhuizen en het marktplein, terwijl Kues bekend is vanwege zijn historische connectie met Nikolaus von Kues en de vele wijngaarden rondom het gebied. De meeste inwoners wonen hier.

Logeren in een huis uit 1668

Om ons onder te dompelen in de middeleeuwse sfeer van het oude stadje logeren we in het oudste hotel: ‘Hotel Doctor Weinstube’ op een boogscheut van de parking. Het eerste wat opvalt, is de grote muurschildering. Eenmaal binnen is het even wennen aan de donkere ruimte met zware balken, houtwerk en kleine ramen. Een vriendelijke dame in klederdracht verwelkomt ons en legt uit waar de naam van het hotel vandaan komt: ”Dit gebouw heeft altijd een sterke band gehad met wijn. Vandaar de naam Weinstube, die verwijst naar wijnbar of wijnkamer. Later werd het een accommodatie voor bezoekers en nu is het een volwaardig hotel. Doctor is dan weer de naam van de bekendste wijngaard in Bernkastel aan de Moezel.”

Ook al is het gebouw eeuwenoud ze is aangepast aan de noden van de moderne reiziger en via een lift bereiken we onze kamers. Buiten schijnt de zon meedogenloos, maar op de patio, die overdekt is klimplanten is het heerlijk fris en een oase van rust waarvan we dankbaar gebruik maken voor een lichte lunch. Ook al is de locatie exclusief, de prijzen zijn dat niet en merkelijk goedkoper dan bij ons.

Doodziek, maar genezen door het drinken van wijn

Na de middag haalt Sebastian Quint ons op voor een rondleiding in de stad. Vooreerst vertelt hij het verhaal achter de grote muurschildering op de gevel van ons hotel.

Sebastian: “In de 14^e eeuw werd de aartsbisschop van Trier Boemond II, die toen in Bernkastel verbleef, ernstig ziek. Geen enkele arts kon hem genezen en hij leek ten dode opgeschreven. Tot men hem een glas wijn aanbood uit een lokale wijngaard. Na het drinken van deze wijn voelde de aartsbisschop zich wonderbaarlijk beter en herstelde volledig. Uit dankbaarheid riep hij uit dat deze wijn zijn ‘dokter’ was. Sindsdien kreeg de wijngaard, waar de wijn vandaan kwam, de naam Bernkasteler Doctor. Waarschijnlijk is het een legende, maar de wijngaard Bernkasteler Doctor bestaat echt. Hij is amper 3,26 hectare, groot, maar hun wijnen worden beschouwd als een van de beste Rieslings ter wereld. Uiteraard hangt daar een serieus prijskaartje aan vast. Bij een toegankelijk jaar kan je al een fles kopen voor 50 à 100 euro. Maar voor oude en meer gewaardeerde jaargangen klimmen de prijzen tot 500 en zelfs tot meer dan 1250 euro voor speciale edities, zeldzame jaargangen of zeer oude flessen.“

Wandelen in een filmdecor

Omdat de straatjes in het middeleeuws stadje smal zijn, wandelen we voortdurend in de schaduw. Ook de drukte – die we vreesden – valt best mee. Sebastian toont ons de enige stadspoort, die nog overgebleven is en we stoppen aan de fontein met de beren op een pleintje omringd door pittoreske vakwerkhuizen. Sebastian: “Hoewel er geen directe historische verwijzing is naar echte beren in de regio suggereert de naamgeving bären (beren) een associatie met deze dieren”. Het meest gefotografeerde huisje is ongetwijfeld het Spitzhäuschen. Dit kleine, smalle vakwerkhuis, gebouwd in 1416, is een prachtig voorbeeld van middeleeuwse architectuur. Nadien wil Sebastian even pauzeren in de Straußwirtschaft. Jammer genoeg is die gesloten, maar wel goed voor een mooi verhaal.

Strausswirtschaften waar lokale wijnmakers hun wijnen promoten

Sebastian: “Straußwirtschaften, vaak ondergebracht in een wijnkelder, schuur of tuin, maken deel uit van de lokale cultuur. Het zijn geen echte cafés of wijnbars, maar tijdelijke wijnhuizen die de wijnboeren de kans geven om hun wijnen te promoten. Ze zijn maar een paar maanden per jaar open, vaak tijdens het oogstseizoen, en serveren naast hun topwijnen eenvoudige, regionale gerechten zoals brood, kaas, worst en andere traditionele lekkernijen. De sfeer is informeel, gezellig en daarom geliefd bij zowel locals als toeristen, die op zoek zijn naar een unieke en traditionele wijnproeverij. De naam “Straußwirtschaft” komt van het Duitse woord ‘Strauß,’ wat ‘tros’ of ‘boeket’ betekent. Vroeger hingen wijnboeren een bos stro, takken of bloemen op bij de ingang om aan te geven dat ze open waren voor gasten.

Klimmen naar Burg Landshut

De volgende dag staat Burg Landshut, gelegen op een heuvel boven Bernkastel-Kues, op het programma. Het pad is goed aangegeven en leidt ons door bossen en wijngaarden naar het kasteel.

Het is een fikse klim, maar nadien worden we beloond met een adembenemend panoramisch uitzicht op de Moezelvallei. Wie moeilijk te been is, kan er ook met de auto naartoe of het pendelbusje nemen. Ook nu weer is Sebastian onze gids en vertelt enthousiast: “Het kasteel heeft een rijke geschiedenis, die teruggaat tot de Romeinse tijd, maar de huidige ruïnes stammen voornamelijk uit de 13^e eeuw. Oorspronkelijk was het de residentie van de aartsbisschoppen van Trier tot in 1692 een brand het kasteel verwoestte.” Hoewel Burg Landshut grotendeels een ruïne is, krijg je toch een idee hoe het er in zijn gloriedagen uitzag. In een moderne glazen aanbouw is een restaurant en café gevestigd waar we dankbaar gebruik van maken voor een middaglunch terwijl we ondertussen genieten van het indrukwekkend uitzicht op de Moezelvallei.

De geheimen van de bekendste Rieslingwijnen ter wereld

De Moezelregio heeft een uitzonderlijk terroir, ideaal voor de teelt van de Rieslingdruif, die voor delicate en complexe wijnen zorgt met een hoge zuurtegraad, een intens aroma en een uitgesproken mineraliteit. Vooreerst zijn er de steile hellingen langs de Moezelrivier met leisteenrijke bodems, die zorgen voor een goede drainage, weerkaatsing van zonlicht en warmteopslag. Het is een terroir, dat moeilijk te repliceren is in andere delen van de wereld. Bovendien heeft de Moezel een bijzonder microklimaat met lange, warme zomers en koele nachten, wat bijdraagt tot een lang groeiseizoen. Ik herinner me dat twintig jaar geleden de wijnboeren vreesden dat de volgende generatie – net zoals in veel streken in Frankrijk – zou bedanken voor het zware handmatig werk op de hellingen dat heel arbeidsintensief is. Nu horen we van Sebastian dat de laatste jaren nieuwe wijngaarden zijn aangelegd en dat de wijnbouw boomt.

Sebastian verklaart: “ In Bernkastel houdt men, zowel op cultureel als op economisch vlak, aan hun wijngaarden en wijntradities. Veel wijnhuizen zijn familiebedrijven, die hun land al generaties lang bewerken.”

De Mosel-Weineberg Schule redde de wijnbouw

“De echte doorbraak en stimulans kwam echter door een betere opleiding van de wijnboeren en het arbeidsmateriaal. Mede dank zij de nieuwste machines, die ook op de steilste hellingen kunnen opereren, zorgden die opleidingen voor een enorme technologische omwenteling in de wijnbouw. Men opteert nu voor minder, maar hoogwaardiger oogsten, duurzame wijnbouwpraktijken, meer leveringen aan gerenommeerde restaurants en wijnhuizen en in eerste instantie verkoop in eigen streek.”

In Bildung Wein leer je alles over wijn

Wil je op een aangename en ontspannende manier meer te weten komen over wijn, de geschiedenis van de Moezelstreek en de cultuur van wijnbouw ? dan moet je zeker een bezoek brengen Bildung Wein in Hotel Deinhard. Met behulp van verrassende nieuwe snufjes van multimedia krijg je informatie over de wijnproductie in de Moezelstreek van druiventeelt tot het vinificatieproces. De rondleiding biedt tevens een blik op de geschiedenis in de regio, de lokale gebruiken, de tradities rondom wijn aangevuld met leuke verhalen en anekdotes. Ondertussen krijg je enkele van hun beste wijnen aangeboden en een expert legt uit op wat je moet letten en met welk eten ze het beste tot hun recht komen.

De Moezel, rustig, idyllisch, maar soms bangelijk temperamentvol

Bij een bezoek aan de Moezelvallei hoort een boottocht waarbij je op een rustige manier kunt genieten van het uitzicht op de wijngaarden en het schilderachtig landschap. Omdat onze tijd beperkt is, kiezen we voor een vaart van een uur. Maar er zijn ook dagtochten naar Traben-Trarbach, beroemd om zijn Jugendstil-architectuur of naar Cochem met zijn Reichsburg, een indrukwekkend middeleeuws kasteel dat boven de stad uittorent. Je kunt ook opteren voor een avondcruise, een wijncruise en speciale thematochten. De meeste schepen vertrekken vanuit het centrum van Bernkastel, best reserveren zeker in het hoogseizoen.

Terwijl we zachtjes over het rustige water dobberen, verschijnen de nieuwsbeelden van juli 2021 op ons netvlies. Hevige regenval zorgde toen niet alleen in ons land, maar ook in de Moezelvallei, voor zware overstromingen. Op een gevel in het centrum van Bernkastel staan streepjes met jaartallen geschilderd tot waar het water stond. De grootste overstroming was niet in 2021, maar in 1784. Ook in 1920 en 1947 – lang voor er sprake was van klimaatcrisissen – stroomde een onstuimige Moezel de stad binnen met veel schade tot gevolg. De natuur is nu eenmaal sterker dan de mens. Die rustige, idyllische Moezel kan dus bij bepaalde weersomstandigheden ook bangelijk temperamentvol zijn.

Het Zylinderhaus, een walhalla voor autofreaks en nostalgici

Of we zin hebben een bezoekje te brengen aan Zylinderhaus, het nieuwe museum in Bernkastel? Omdat ik geen autofreak ben, voel ik me niet zo aangesproken, maar wat een verrassing ! Zylinderhaus is immers zoveel meer dan een automuseum. Het is een boeiende combinatie van cultuur, geschiedenis, nostalgie en plezier. Uiteraard is het een walhalla voor autofreaks. Meer dan 100 klassieke Duitse auto’s en motorfietsen uit de periode tussen 1900 en 1970 zijn er tentoongesteld in decors die de sfeer van de vroege 20^e eeuw nabootsen. Liefhebbers van oldtimers zullen smullen van de iconische voertuigen zoals oude Porsches, BMW’s en Volkswagens. We wandelen door nagebouwde straten, winkels en garages, krijgen educatieve informatie over de geschiedenis van de Duitse auto-industrie en de technologische ontwikkelingen door de jaren heen. Een ideale uitstap ook voor gezinnen met interactieve tentoonstellingen en activiteiten voor kinderen. Het museum heeft een café/restaurant in jaren ’50-stijl, waar je kunt genieten van lokale specialiteiten in een nostalgische omgeving en een shop waar je heel originele geschenken kunt kopen.De drie dagen zijn voorbij gevlogen. Tijd te kort om ook het tweelingstadje Kues te verkennen. Maar we hebben de smaak te pakken en komen zeker terug.