By Jempi Welkenhuyzen
Berlare is een leuke gemeente in Oost-Vlaanderen. Door het jaar eerder een landbouw- en woongemeente, maar ’s zomers een toeristische plek dankzij het Donkmeer. Dat ligt aan een brede bocht in de Zeeschelde. Een deel van de rivier is ecologisch van groot belang. Er komen tal van watervogels voor en de rivier wordt gezien als de zgn. kinderkamer voor zeevis. Veel jonge vissen gebruiken de Zeeschelde als rustplaats vooraleer terug naar zee te zwemmen. De inwoners van Berlare worden ‘puitenkloppers’ genoemd. De naam komt van arme mensen die langs de grachten liepen met een stok om kikkers (puiten) te doen opspringen en ze te vangen om de diertjes als delicatesse te verkopen aan de restaurants. Ook de deelgemeente Overmere is zeer bekend. Hier begon de Boerenkrijg, een mislukte landbouwersopstand tegen de Franse bezetting die over heel Vlaanderen navolging kreeg. Overmere staat dit jaar stil dat deze opstand 225 jaar geleden uitbrak.
Klik hier voor de fotoreportage van Anne Marie Jacob.
Ik start mijn dag in kaasmakerij De Zuivelarij in Berlare. Onder het motto ‘Zuiderse Zuivel’ is men er creatief met melk van boeren uit de buurt. Zuiders omdat je hier geen ‘Berloumi’, ‘Labneh’, ‘Ricotta’ of andere niet courante Mediterrane zuivelproducten zou verwachten, zeker niet met culinaire toepassingen. De zaak dateert van 2014 en viert volgend jaar het 10-jarig bestaan. Gegroeid uit een kleinschalige hobby vind je de kazen intussen in tal van lokale eetwinkels en marktkramen, maar ook bij retailers als Colruyt, Delhaize of Albert Heijn. Verwacht dus geen klein ambachtelijk kaasmakerijtje, maar een degelijk uitgebouwd bedrijf met de nieuwste technologie en professionele aanpak. Kaasmaker David De Coster geeft me deskundige uitleg en ik schuif daarna aan tafel voor een stevige zuivelarijplank met een lokaal biertje van De Brouwersbende, het zgn. ‘Engelken’, een tripel met citrus- en witsteenfruitnuances in de neus. De afdronk is aromatisch en volmondig. ‘Het Engelken’ verwijst naar een oude brouwerij die de naam ‘De Engel’ droeg, zo blijkt. Het is tien uur in de ochtend, maar volgens de brouwer staan dan de smaakpapillen op het scherpst.
De Eendenkooi
Daarna zet ik me op weg richting de toeristische onthaalpoort Donkmeer Berlare, een modern, toeristisch infokantoor met een hedendaags museum aan de oever van het meer. Aan de noordoostelijke kant van het meer ligt het gelijknamige gehucht Donk. Vandaar dus de naam. Onderweg ben ik het ‘Riekend Rustpunt’ gepasseerd, een klein museum aan Het Sluis over het mesttransport over water van de stad naar het platteland. De permanente expo ‘Van stadsstront naar zandgrond’ laat ik aan me voorbij gaan. Maar ik begrijp wel waarom de locatie deze naam mee krijgt. Het Donkmeer dus, bekend van het tweejaarlijks openluchtfestival, is onderdeel van de Schelde- en Durme-estuarium, leer ik, een Natura 2000-gebied. Goed voor 86 hectare wateroppervlak en daarmee één van de grootste meren in Vlaanderen. Ik neem plaats in de fluisterboot ‘De Blauwe Reiger’ die me duurzaam en klimaatvriendelijk over vaart richting de Eendenkooi. Vroeger werden in de Eendenkooi wilde eenden gevangen voor consumptie, nu is er een gedeeltelijke make-over van te zien en verder is het een mooi wandeldomein. Zo kom ik vanzelf in het provinciaal domein Nieuwdonk terecht. Er kan worden gezwommen, er is een restaurant, een zeil- en surfschool en een speeltuin. De vijver is een overblijfsel van de zandontginning. Ik laat me vertellen dat het gebied ook turfrijk was. Bij mijn komst is het er vrij rustig, maar dat verandert in geen tijd, als je weet dat er in de buurt tal van kampeerterreinen liggen, goed voor meer dan duizend staanplaatsen.
Mariadevotie
Het kasteel van Berlare blijkt gesloten wegens restauratiewerken, alleen het park is toegankelijk. Maar ik zet koers richting de Kapel van O.L. Vrouw van Zeven Weeën, de Bareldonkkapel. Ze staat schuin ingeplant op de zuidwestelijke flank van de Kapelleberg, een hoge rivierduin van de oude Scheldearm zo blijkt. De kapel gaat terug tot de 14e eeuw en werd al eens vernield tijdens de godsdienstoorlogen. De ommegang met kapelletjes maakt van de kapel een bedevaartsoord en het geheel werd dan ook geklasseerd als beschermd monument. Het koppeltje dat er toevallig trouwt wanneer ik binnenglip kan dus op bescherming rekenen, denk ik. Aan de overkant van de kapel ligt het zogenoemde ‘Madonnamuseum’ er stoffig te wezen. Een verzameling van Mariabeeldjes om U tegen te zeggen, want honderden soorten in alle maten en gewichten, tot een altaar van het Klooster van Meesen in Lede toe. Hoe het hier in Donk terecht kwam, ben ik vergeten te vragen. Wel herinner ik me het verhaal over ‘De Rechtvaardige Rechters’, waarvan een paneel uit het beroemde Lam Gods door Van Eyck hier in Donk zou zijn verstopt. Wordt vervolgd dus.
De inwendige mens knort en dus tijd voor de lunch. Ik word verwacht in Restaurant Jonkman ’t Mosselken in Berlare. Krijgt goede kritieken. En inderdaad alles was naar wens, prijs-kwaliteit, vlotte bediening en normale wachttijd. Berlare is de bekend om zijn paling, maar ik ga voor steak en een echte dame-blanche toe.
De Boerenkrijg
Op weg naar het oud-gemeentehuis van Overmere, zie ik dat er heel wat informatie online te vinden is op ‘beleefberlare.be’. Zo lees ik dat er zich nu de filiaal van de bibliotheek bevindt, naast de lokalen en het archief van de Heemkring Overmere. En meteen begrijp ik de link waarom net hier de persconferentie wordt gegeven over 225 jaar Boerenkrijg. Dit jaar is het exact zo lang geleden dat de jonge plattelandsbevolking naar de wapens greep en in het verzet ging tegen de onrechtmatige wetten die de Franse bezetter hen had opgelegd. In oktober 1798 kookt het potje voor het eerst over in Overmere, waarna de opstand zich over heel Vlaanderen verspreidde, tot in het Land van Loon (nu Limburg) toe. Tijdens het laatste weekend van augustus organiseert het Boerenkrijgcomité samen met heel wat Overmeerse verenigingen dan ook een feestelijk herdenkingsweekend om de heldenmoed nog eens in de verf te zetten. Ook tijdens de maand oktober zal de opstand worden herdacht. Denk aan een tentoonstelling, de presentatie van het Boerenkrijgbier (dat ik al vooraf mag smaken), volksspelen, een re-enactorskamp en een grote optocht met wagenspel toe. Wie het iets historischer wil, kan een lezing bijwoner van François Van Gehuchten over de Boerenkrijg of de film uit 1961 bekijken ‘Brigands voor Outer en Heerd’. Op 12 oktober wordt dan weer het boek van Harry De Paepe voorgesteld over de Boerenrkijg en op 15 oktober is er een herdenkingsplechtigheid aan het Boerenkrijgmonument.
Vic Timmerman
Ik maak van de gelegenheid gebruik om eens te wandelen in het achter gelegen Boerenkrijgpark, waar ik niet alleen een kunstwerk aan de boeren, de brigands, en de sans-culotten opmerk maar ook sterke beelden van Vic Timmerman. Hij overleed in 2018 en was een zeer bekende restaurator en beeldhouwer. Gastdocent in de States, prof aan St. Lucas en de zomeruniversiteit in het Zuid-Franse Peyresq. Niet de eerste de beste dus. Zijn familie schonk zes beelden aan de gemeente en die zijn nog steeds actueel. Wie iets verder wil stappen raad ik de Boerenkrijgwandeling aan, goed voor 6,6 kilometer, maar je kunt ook kiezen voor een kortere lus van 4,5 kilometer. Wandelknooppunten zetten je op weg en via de gratis erfgoedapp verneem je allerlei interessante weetjes. Er is een handig boekje voor kinderen, waarbij tips van UIT met Vlieg hen van tips voorziet. Er is tevens aan de fietsers gedacht. Via de Boerenkrijgfietstochten zijn er tien diverse lussen uitgewerkt van Berlare, Dendermonde, naar Bornem, Boom en Mechelen richting Aarschot en Westerlo om te eindigen via Scherpenheuvel-Zichem, in Diest en Hasselt. Vraag de handige fietsbrochure maar aan.
Ik laat de trappers echt waarvoor ze zijn en belandt aan het einde van mijn dag, moe, maar voldaan in Café Den Boerenkrijg. Hoe kan het anders. Daar word ik nog eens vergast op ‘De Boerenkrijger’. Er is keuze uit blond of bruin, fris, maar een echte tripel kun je het niet noemen, want slechts 6,5 graden. Wel is het een makkelijke doordrinker. Het wordt gebrouwen bij Fort Lapin in Brugge, een artisanale brouwerij, die haar tripel van hoge gisting op een alcoholvolume van 8 graden brengt. ‘Den Boerenkrijger’ zal geschonken worden in tal van cafés en restaurants in de regio, luidt het. Dus weer een reden om wanneer ik in de buurt ben, even van mijn weg af te wijken, is mijn antwoord.
Info: www.beleefberlare.be/toerisme, Donklaan 123, 9290 Berlare, toerisme@berlare.be, tel:+32(0)52.43.25.60 en www.berlare.be , Dorp 22, 9290 Berlare, of communicatie@berlare.be, of www.overmere.be
Voor specifieke erfgoedinfo over de Boerenkrijg: Boerenkrijgcomité Overmere Fank Lippens +32(0)470.18.53.89